Populistyczna nowelizacja prawa karnego. Ustawa z 7.07.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 762)

Data publikacji: 19 lipca 2022

Autorzy ekspertyzy:
dr hab. Agnieszka Barczak-Oplustil
dr hab. Mikołaj Małecki
dr hab. Szymon Tarapata
dr Mikołaj Iwański
Katedra Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego

Zobacz opiniowaną ustawę.

Wnioski

1. Uchwalone przepisy prowadzą do istotnego regresu polskiego prawa karnego, przewidując rozwiązania znane komunistycznemu Kodeksowi karnemu z 1969 r., a w niektórych przypadkach jeszcze poważniej cofają polskie prawo karne o całe półwiecze, w kierunku systemów państw totalitarnych. Wpisują się zatem w konsekwentne usuwanie Rzeczypospolitej Polskiej ze wspólnoty państw praworządnych.
2. Uchwalone przepisy nie dotyczą jedynie najpoważniejszych przestępstw, lecz zaostrzają zasady odpowiedzialności karnej za wszystkie bez wyjątku przestępstwa, w tym czyny nieumyślne, błędy medyczne, aborcję, drobne występki itd. Wynika to z diametralnej przebudowy dyrektyw sądowego wymiaru kary oraz wymiaru kary łącznej, które będą nawiązywać do najgorszych wzorców państwa komunistycznego, szafującego strachem, terrorem i uprzedmiotowieniem obywatela.
3. Zaostrzenie represji karnej w związku ze zmianą dyrektyw sądowego wymiaru kary i eliminacji jej wychowawczego charakteru wymierzone jest najpoważniej w sprawców młodych, popełniających przestępstwo po raz pierwszy lub sprawców drobniejszych przestępstw. Doprowadzi to do znacznego przekryminalizowania życia społecznego w Polsce.
4. Część przepisów została uchwalona w niekonstytucyjnej procedurze ustawodawczej – bez zachowania wymogu trzech czytań ustawy w Sejmie – co powoduje, że nie będą mogły stać się podstawą odpowiedzialności karnej wymierzanej przez niezawisły sąd. Dotyczy to wszystkich wykroczeń polegających na kradzieży, paserstwie i zniszczeniu cudzej rzeczy.
5. Wprowadzane przepisy ograniczają w wielu aspektach władzę sądowniczą z niekorzyścią dla obywatela, poprzez nieracjonalne lub mechaniczne zaostrzenie dolnych granic ustawowego zagrożenia karą, wprowadzenie preferencji dla obligatoryjnego obostrzenia kary, wprowadzenie obligatoryjnych środków reakcji karnej oraz zawężenie możliwości dostosowania wymiaru kary do realiów konkretnej sprawy.
6. Uchwalone przepisy wielokrotnie naruszają konwencyjne i konstytucyjne zasady odpowiedzialności karnej, w tym zasadę odpowiedzialności za czyn, a nie za same zamiary człowieka, zasadę humanitaryzmu i godności człowieka, zasadę proporcjonalności, celowości i konieczności reakcji karnej, równości wobec prawa, określoności znamion czynu zabronionego, określoności kary, prawa obywatela do sądu i zasady prawidłowej legislacji. W wielu aspektach rodzą ryzyko absurdalnych rozstrzygnięć i chaosu prawnego po ich wejściu w życie.