Przesłanki zarządzenia natychmiastowej przerwy w czynnościach służbowych sędziego (art. 130 § 1 ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych)

Data publikacji: 9 listopada 2021

Autor ekspertyzy: dr hab. Mikołaj Małecki (Katedra Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego)

Konsultacja: Zespół ekspertów KIPK

Zgodnie z art. 130 § 1 ustawy z 27.07.2001 – Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. 2020, poz. 2072 t.j. („u.s.p.”): „Jeżeli sędziego zatrzymano z powodu schwytania na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa umyślnego albo jeżeli ze względu na rodzaj czynu dokonanego przez sędziego powaga sądu lub istotne interesy służby wymagają natychmiastowego odsunięcia go od wykonywania obowiązków służbowych, prezes sądu albo Minister Sprawiedliwości mogą zarządzić natychmiastową przerwę w czynnościach służbowych sędziego aż do czasu wydania uchwały przez sąd dyscyplinarny, nie dłużej niż na miesiąc”.

Wnioski

1. Nie wypełniają przesłanek określonych w art. 130 § 1 u.s.p. i w związku z tym nie mogą stanowić podstawy do zarządzenia natychmiastowej przerwy w czynnościach służbowych sędziego czynności orzecznicze podjęte przez sędziego w celu zagwarantowania stronie postępowania prawa do rozpoznania sprawy przez niezależny, niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
2. Wskazane czynności sądowe mogą polegać w szczególności na uchyleniu orzeczenia, stwierdzeniu braku wymaganej zgody na ściganie z uwagi na działalność Izby Dyscyplinarnej czy wyłączeniu z rozpoznawania sprawy przez sędziego, który został powołany na urząd sędziego postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, ukształtowanej w wadliwym trybie przepisami ustawy z 8.12.2017  o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018, poz. 3 ze zm.), która to Krajowa Rada Sądownictwa nie spełnia cech konstytucyjnego organu państwa uprawnionego do występowania do Prezydenta RP z wnioskiem  o powołanie sędziego.
3. W opisanych okolicznościach zarządzenie przerwy, utrzymanie zarządzenia w mocy bądź doprowadzenie do wykonania natychmiastowej przerwy w czynnościach służbowych sędziego stanowi naruszenie art. 130 § 1 u.s.p., z uwagi na oczywisty brak podstawy faktycznej i brak podstawy prawnej wydania zarządzenia co do przerwy w czynnościach służbowych sędziego.
4. W opisanych okolicznościach zarządzenie przerwy, utrzymanie zarządzenia w mocy bądź doprowadzenie do wykonania natychmiastowej przerwy w czynnościach służbowych sędziego stanowi niedopuszczalną ingerencję w czynności orzecznicze sądu, naruszając szereg przepisów Konstytucji RP.
5. Wykonanie przez sędziego prawa krajowego i unijnego w kontekście standardów ustanowionych w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Sądu Najwyższego nie może być uznane za delikt sędziego, uruchamiający procedurę zawieszenia go w czynnościach służbowych na podstawie art. 130 u.s.p. Natomiast deliktem poddającym się prawnokarnej ocenie będzie uniemożliwienie sędziemu wykonywania jego sędziowskich powinności przez prezesa sądu lub Ministra Sprawiedliwości, którzy zarządzili odsunięcie sędziego od pełnienia obowiązków z naruszeniem prawa.