Niezmieniony Kodeks karny. Niekonstytucyjność vacatio legis nowelizacji Kodeksu karnego z 7 lipca 2022 r. i jej konsekwencje prawne
Mikołaj Małecki
Kraków 2023
Czy nowelizacja prawa karnego z 7 lipca 2022 na pewno weszła w życie?
Wielka nowelizacja prawa karnego z 7 lipca 2022, przedstawiana przez Ministerstwo Sprawiedliwości jako przełom w walce z przestępczością, miała zacząć obowiązywać 1 października 2023. Jednak uchwalenie przepisu określającego dzień jej wejścia w życie odbyło się w procedurze rażąco sprzecznej z Konstytucją.
Autor omawia znaczenie instytucji vacatio legis w prawie karnym, bada losy przepisów o wejściu w życie nowelizacji, przyglądając się drobiazgowo nieregulaminowym działaniom Sejmu, wskazuje powody sprzeczności z Konstytucją procesu legislacyjnego, rozważa konsekwencje prawne wad proceduralnych, skutkujących uchwaleniem niekonstytucyjnej vacatio legis. Dowodzi, że nowelizacja nie doszła do skutku, a obowiązujący Kodeks karny pozostał niezmieniony.
Publikacja zawiera obszerne odesłania do materiałów legislacyjnych i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Przedstawione analizy to gotowe argumenty, którymi można posługiwać się w praktyce stosowania prawa, celem zakwestionowania wejścia w życie ustawy z 7 lipca 2022.
Przeczytaj fragment
W książce przyjrzymy się vacatio legis ustawy z 7 lipca 2022 r., kolejno naświetlając znaczenie vacatio legis w prawie karnym (rozdział 1), omawiając vacationes legis nowelizacji z 7 lipca 2022 r. (rozdział 2), analizując niekonstytucyjną procedurę zmiany vacatio legis ustawy lipcowej (rozdział 3) oraz określając konsekwencje prawne niekonstytucyjnej vacatio legis (rozdział 4).
W rozdziale 1 zostanie zarysowana rola przepisów o wejściu w życie ustawy. Zwrócimy uwagę na ich ustrojowe znaczenie i normatywne podstawy, a także szczególną funkcję spełnianą przez instytucję vacatio legis w prawie karnym, eksponowaną w regulacjach konwencyjnych, konstytucyjnych i kodeksowych podkreślających wymóg „obowiązywania” ustawy karnej, służącej do oceny prawnej czynów obywateli.
Rozdział 2 ma charakter faktograficzny. Została w nim zaprezentowana – w miarę możliwości precyzyjnie – historia nowelizacji Kodeksu karnego uchwalonej 7 lipca 2022 r., której przepis o wejściu w życie został znowelizowany w styczniu 2023 r.
Okoliczności towarzyszące procesowi legislacyjnemu prowadzącemu do uchwalenia przepisu określającego vacatio legis omawianej ustawy, która miała dobiegać końca z dniem 1 października 2023 r. powinny być brane pod uwagę w ramach analizy normatywnej, zmierzającej do stwierdzenia naruszeń Konstytucji, uzasadniających stwierdzenie, iż mamy do czynienia z przepisem niespełniającym standardów legalnie uchwalonego prawa.
Powody niekonstytucyjności przepisu określającego vacatio legis lipcowej ustawy zostały wypunktowane w rozdziale 3. To szczegółowa analiza procedury prowadzącej do ukształtowania art. 33 ustawy z 7 lipca 2022 r., poświęconego datom wejścia w życie ustawy, ukazująca jej wieloaspektową sprzeczność z przepisami Konstytucji wskutek nowelizacji, jakich doznały one w styczniu 2023 r.
Standardy oceny konstytucyjności procedury ustawodawczej, prezentowane w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i doktrynie prawa konstytucyjnego, zostały skonfrontowane z realiami uchwalenia przepisu określającego zmodyfikowany okres spoczywania ustawy z 7 lipca 2022 r.
Zaprezentowane analizy to gotowa argumentacja możliwa do wykorzystania w praktyce wymiaru sprawiedliwości celem zakwestionowania i uzasadnienia niekonstytucyjności omawianych przepisów.
Rozdział 4 to próba wskazania konsekwencji prawnych niekonstytucyjnej vacatio legis ustawy z 7 lipca 2022 r. Nie jest łatwo określić, w jaki sposób instytucje państwa, w tym organy władzy sądowniczej, powinny zareagować na naruszenia procedury legislacyjnej stwierdzone w ramach ustawy mającej znowelizować Kodeks karny. W książce zostały zarysowane możliwe i pożądane sposoby postępowania, których wdrożenie spoczywa na aktorach procesu stosowania prawa.