Monografia jest pierwszym w polskiej literaturze opracowaniem poświęconym woli dzierżyciela dobra prawnego i jej znaczeniu dla odpowiedzialności karnej jednostki, osadzonym w kontekście filozofii polityki i podstawowych modeli etycznych znanych europejskich tradycji prawa karnego.
Autor odpowiada między innymi na pytania, jak daleko sięgają granice wolności decydowania o sobie przez człowieka, czy państwo ma prawo chronić obywatela przed samym sobą oraz kiedy przebaczenie udzielone sprawcy przez pokrzywdzonego uzasadnia odstąpienie od ukarania go za wyrządzone zło. Wskazuje również jak pogodzić karalność eutanazji z brakiem obowiązku leczenia się przez pacjenta, a także czy w przypadku obowiązkowych szczepień zawsze można zasłonić się argumentem, że podmiot ma prawo decydowania o własnym zdrowiu.
Michał Derek – doktor nauk prawnych, asystent w Katedrze Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego prowadzący zajęcia z prawa karnego i prawa medycznego, asystent sędziego w Izbie Karnej Sądu Najwyższego, wykonawca grantów badawczych Narodowego Centrum Nauki, ekspert Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego. Jego zainteresowania obejmują aksjologiczne i konstytucyjne podstawy prawa karnego, zasady odpowiedzialności karnej i filozofię polityki.
Zawartość Strona
Rozdział 1. Wola dzierżyciela dobra prawnego wyrażona przed dokonaniem czynu w polskiej nauce prawa karnego
1.1. Uwagi wstępne 25
1.2. Zgoda lub brak zgody dzierżyciela dobra prawnego jako określone expressis verbis znamię czynu zabronionego 30
1.3. Zgoda dzierżyciela dobra prawnego jako okoliczność powodująca brak odpowiedzialności karnej sprawcy 37
1.4. Zgoda dzierżyciela dobra prawnego w strukturze przestępstwa 41
1.5. Kryteria przedmiotowe i podmiotowe zgody dzierżyciela dobra prawnego 53
1.6. Zgoda dzierżyciela dobra prawnego a prawa podstawowe 68
1.7. Zgoda dzierżyciela dobra prawnego a sprawiedliwość karania 73
1.8. Podsumowanie 79
Rozdział 2. Aksjologiczne oraz konstytucyjne źródła karnoprawnego znaczenia woli dzierżyciela dobra prawnego
2.1. Uwagi wstępne 89
2.2. Sposób ustalania treści normatywnej konstytucyjnych praw i wolności człowieka 93
2.3. Aksjologiczne dylematy dotyczące decydowania o sobie i ich wpływ na prawo karania 105
2.3.1. Uwagi wprowadzające 105
2.3.2. Model liberalny – harm principle 109
2.3.3. Model paternalistyczny – criminal paternalism 133
2.3.4. Model „wspólnotowy” – criminal moralism 149
2.3.5. Podsumowanie 173
2.4. Konstytucyjne podstawy karnoprawnego znaczenia woli dzierżyciela dobra prawnego 175
2.4.1. Wartości konstytucyjne związane z wolą dzierżyciela dobra prawnego 175
2.4.2. Konstytucyjna zasada proporcjonalności a karnoprawne znaczenie woli dzierżyciela dobra prawnego 187
Rozdział 3. Wola dzierżyciela dobra prawnego wyrażona przed dokonaniem czynu w polskim prawie karnym a rozwiązania szczegółowych problemów interpretacyjnych
3.1. Zgoda dzierżyciela dobra prawnego a podmiot podlegający odpowiedzialności karnej 195
3.2. Zgoda dzierżyciela dobra prawnego a przedmiot ochrony karnoprawnej 208
Rozdział 4. Karnoprawne znaczenie woli dzierżyciela dobra prawnego wyrażonej po dokonaniu czynu
4.1. Uwagi wstępne 235
4.2. Zgoda następcza dzierżyciela dobra prawnego 238
4.3. Rezygnacja dzierżyciela dobra prawnego z ochrony karnoprawnej 262
4.3.1. Uwagi wprowadzające 262
4.3.2. Obowiązujące regulacje Kodeksu karnego z 1997 r. 266
4.3.3. Debata nad umorzeniem postępowania na podstawie art. 59a k.k. jako spór o zakres państwowego prawa karania 272
4.3.4. Podsumowanie 284
Rozdział 5. Historyczne oraz etyczne argumenty dotyczące znaczenia woli dzierżyciela dobra prawnego w formie rezygnacji z ochrony karnoprawnej
5.1. Historyczny rozwój prawa karania a rezygnacja dzierżyciela dobra prawnego z ochrony karnoprawnej 291
5.2. Uzasadnienie prawa karania a rezygnacja dzierżyciela dobra prawnego z ochrony karnoprawnej 304
5.3. Podsumowanie 324
Zakończenie 331
Bibliografia 345
