Monografia jest pierwszym w polskiej literaturze karnistycznej opracowaniem przedstawiającym zagadnienie przypisania winy na tle filozoficznej koncepcji światów możliwych i struktury przestępstwa ujmowanej w kategoriach czynności konwencjonalnych.

Na gruncie założeń modelowych związanych z fenomenem zaktualizowanej zarzucalności autor charakteryzuje ekosystem ekskulpantów drugiego stopnia, wpływających na możliwość przypisania sprawcy winy. Omawia przepisy Kodeksu karnego wysławiające zasadę nullum crimen sine culpa imputatione, a także aplikuje ustalenia teoretyczne na gruncie regulacji polskiego prawa karnego.

Praca zainteresuje naukowców zajmujących się dogmatyką i teorią prawa, praktyków wymiaru sprawiedliwości oraz studentów, dostarczając argumentów w dyskusji o interpretacji i stosowaniu obowiązujących przepisów.

Przypisanie winy. Podstawy teorii ekskulpantów stała się podstawą nadania autorowi stopnia naukowego doktora habilitowanego na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Mikołaj Małecki – doktor habilitowany nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego. Autor kilkuset opracowań poświęconych prawu karnemu, w tym książek: Przygotowanie do przestępstwa. Analiza dogmatycznoprawna (2016), Przypisanie winy. Podstawy teorii ekskulpantów (2019), Restrykcje stanu epidemii (2020). Publikował m.in. w Cambridge University Press i najlepszych czasopismach prawniczych w Polsce. Popularyzator wiedzy o prawie, autor bloga i portalu Dogmaty Karnisty zrzeszającego społeczność ponad 61.000 osób na Facebooku. Uhonorowany stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców (2019-2022). Jeden z najbardziej wpływowych prawników w Polsce w kolejnych rankingach Dziennika Gazety Prawnej. Posiada również wykształcenie filozoficzne.

Zawartość Strona

Skróty 9
Przedmowa 11
Wprowadzenie 15

Rozdział 1. Przypisanie winy w strukturze przestępstwa

1. Modele struktury przestępstwa w analizach karnistycznych 23
1.1. Monomodelowe ujęcie struktury przestępstwa 23
1.2. Wielomodelowe ujęcie struktury przestępstwa 30
1.3. Cechy ujęcia wielomodelowego 39
1.4. Przestępność a odpowiedzialność 51
1.5. Elementy struktury przestępstwa 62

2. Struktura przestępstwa a czynności konwencjonalne 66
2.1. Czynność konwencjonalna 67
2.2. Tekst prawny jako opis świata możliwego 73
2.3. Czynność przypisania winy 79

3. Analiza normatywna struktury przestępstwa 84
3.1. Struktura przestępstwa a norma sankcjonująca 85
3.2. Struktura przestępstwa a norma kompetencyjna 95
3.3. Czasoprzestrzeń struktury przestępstwa 102

Rozdział 2. Ekskulpacja sprawcy czynu zabronionego 105

1. Wina, przypisanie winy i bycie winnym w światach możliwych 107
1.1. Koncepcja wielu światów 107
1.2. Horyzonty przypisania winy 114
1.3. Przypisanie winy jako zaktualizowana zarzucalność 133

2. Przypisanie winy a podleganie i niepodleganie karze 142
2.1. (Brak) potrzeby ukarania 145
2.2. Retrybutylitarna funkcja kary 154
2.3. Konstytucyjne wzorce przypisania winy 160

3. Charakter prawny przypisania winy 165
3.1. Zawartość art. 1 § 3 k.k. 168
3.2. Światy uwzględniane przez art. 1 § 3 k.k. 177
3.3. Samoistna funkcja art. 1 § 3 k.k. 193

Rozdział 3. Okoliczności wpływające na możliwość przypisania winy 201

1. Kryteria ekskulpacji 2° 202
1.1. Ekosystem ekskulpantów 2° 203
1.2. Specyfika kontraczynu 209
1.3. Neutralizacja pokrzywdzenia 214
1.4. Właściwości podmiotu niezdatnego do poniesienia winy 216
1.5. Swoiste ekskulpanty 222

2. Ekskulpanty 2° a przedawnienie karalności czynu 225
2.1. Globalne racjonalizacje przedawnienia 225
2.2. Lokalne racjonalizacje przedawnienia 229
2.3. Przedawnienie winy 233

3. Ustawowa typizacja ekskulpantów 2° 243
3.1. Problem właściwej klauzuli 244
3.2. Problem czynnego żalu 251
3.3. Problem instytucji eklektycznych 256

Tezy 263
Literatura 265
Orzecznictwo 286
Tabele 287
Rysunki 287