Środki reakcji karnej, które mogą zostać orzeczone wobec sprawcy przestępstwa uzależnionego od hazardu w wybranych państwach europejskich i Australii

Abstrakt

Uzależnienie od hazardu jest istotnym problemem społecznym i równocześnie zaburzeniem psychicznym. Jednym z jego negatywnych skutków może być popełnianie przestępstw. Celem artykułu jest ustalenie, czy uzależnienie od hazardu wpływa na odpowiedzialność karną sprawcy, który popełnił przestępstwo związane z uzależnieniem od hazardu oraz czy instrumenty prawa karnego wybranych państw europejskich pozwalają na zobowiązanie sprawcy do podjęcia w takiej sytuacji terapii uzależnień. W Niemczech i w Polsce, gdzie prawo karne jest oparte na zasadzie winy, uzależnienie od hazardu zasadniczo nie skutkuje uznaniem, że sprawca w czasie czynu był niepoczytalny. Możliwe jest przyjęcie, że sprawca uzależniony od hazardu działał w stanie ograniczonej poczytalności w czasie czynu, ale ma to miejsce jedynie w wyjątkowych wypadkach. W Szwecji, gdzie prawo karne nie jest oparte na zasadzie winy i nie istnieje koncept niepoczytalności, uzależnienie od hazardu może wpływać jedynie na wybór rodzaju kary. Zarówno w Polsce, w Niemczech, jak i w Szwecji istnieje możliwość zobowiązania sprawcy przestępstwa związanego z uzależnieniem od hazardu do poddania się terapii za jego zgodą. We wszystkich trzech krajach zobowiązanie to ma charakter środka/obowiązku probacyjnego. W Polsce wykluczone jest umieszczenie takiej osoby w szpitalu psychiatrycznym, w Niemczech jest to możliwe raczej jedynie teoretycznie, w Szwecji zdarza się jedynie wyjątkowo. W żadnym z analizowanych państw nie istnieją natomiast regulacje prawne, które pozwalałyby na orzeczenie wobec takiego sprawcy umieszczenia w zakładzie odwykowym bez jego zgody, chociaż taka możliwość istnieje w każdym z państw w przypadku sprawców uzależnionych od alkoholu lub środków odurzających. Zdaniem autorek artykułu istnieją racje przemawiające za wprowadzeniem regulacji pozwalających na zobowiązanie sprawcy przestępstwa uzależnionego od hazardu do leczenia odwykowego bez jego zgody. Brak takiej możliwości budzi wątpliwości co do równości wobec prawa sprawców uzależnionych z uzależnieniem behawioralnym oraz sprawców uzależnionych od substancji.