Słowa kluczowe
odpowiedzialność represyjna
funkcjonariusze PRL
tzw. dezubekizacja
obniżenie emerytur i rent
Jak cytować
Abstrakt
Na mocy dwóch nowelizacji ustawy zaopatrzeniowej z 2009 r. i 2016 r. funkcjonariuszom organów bezpieczeństwa państwa pełniącym służbę w okresie komunizmu zmniejszono emerytury i renty. Takie rozwiązanie budzi wiele wątpliwości konstytucyjnych, m.in. co do represyjności takiego rozwiązania, tj. zawierania się w zakresie art. 42 Konstytucji RP oraz art. 7 EKPC. Autor, opierając się na orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, stawia tezę, że obniżenie emerytur i rent wypracowanych po 1989 r. stanowi karę w konstytucyjnym rozumieniu, a zatem nowelizacja z 2016 r. stanowi formę zbiorowej odpowiedzialności karnej, zakazanej przez art. 42 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 7 EKPC.
Bibliografia
Cychosz P., Konstytucyjny standard prawa karnego materialnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 2017.
Dąbrowski M., Odpowiedzialność funkcjonariuszy Policji i innych współczesnych formacji za pełnienie służby w organach bezpieczeństwa PRL – aspekty konstytucyjne, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018, nr 2, https://doi.org/10.15804/ppk.2018.02.07.
Derlatka M., Opinia prawna w przedmiocie analizy projektu ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, 1 grudnia 2016 r., https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/246880079E16A43BC1258090004A9632/%24File/1061-003.pdf.
Grabarczyk M., Uniformed Services Pension Amendment Acts in Poland as Part of State Politics of Memory, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2019, nr 3, https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2019.3.67.
Łybacka K., w: Biuletyn z posiedzenia Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych (nr 85), Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (nr 98), nr 1575, Sejm VI kadencji, 2 grudnia 2008 r., https://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/wgskrnr6/ASW-85.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2017.
Prus Ł., Służba na rzecz totalitarnego państwa jako przesłanka obniżenia zaopatrzenia
emerytalnego funkcjonariuszy zatrudnionych w organach bezpieczeństwa w latach
1944–1990, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 2021, t. 43, nr 4, https://
doi.org/10.19195/2300-7249.43.4.35.
Rakowska-Trela A., Obniżenie emerytur funkcjonariuszy służb mundurowych nabytych począwszy od 1990 r. a standardy konstytucyjne, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, t. XL, https://czasopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/gdanskie_studia_prawnicze/article/view/3489/2813.
Rychlewska-Hotel A., Zasada nullum crimen sine lege jako wymóg przewidywalności konsekwencji prawnokarnych, Kraków 2019.
Schabas W.A., The European Convention on Human Rights. A Commentary, Oxford 2017.
Ślebzak K., w: Konstytucja RP. Komentarz, t. I, red. L. Bosek, M. Safjan, Warszawa 2016.
Śliwiński E., Odpowiedzialność karna w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2023, https://wuw.pl/data/include/cms//Odpowiedzialnosc_karna_w_orzecznictwie_Sliwinski_Emil_2023.pdf.
Śliwiński E., Ustawa proskrypcyjna (bill of attainder) w świetle Konstytucji USA, „Przegląd Konstytucyjny” 2022, nr 4, https://doi.org/10.4467/25442031PKO.22.030.16995.
Smoliński T., Tyska M., Stanowisko judykatury w sprawie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy pełniących „służbę na rzecz totalitarnego państwa”, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2022, nr 2, https://www.pwe.com.pl/czasopisma/praca-i-zabezpieczenie-spoleczne/stanowisko-judykatury-w-sprawie-zaopatrzenia-emerytalnego-funkcjonariuszy-pelniacych-sluzbe-na-rzecz-totalitarnego-panstwa,a849525724.
Sroka T., Prewencyjne pozbawienie wolności, Kraków 2021.
Sroka T., w: Konstytucja RP. Komentarz, t. I, red. L. Bosek, M. Safjan, Warszawa 2016.
Uwagi Sądu Najwyższego do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, 9 grudnia 2016 r., BSA-III-021-525/16, do druku nr 1061, Sejm VIII kadencji, https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/47A50D2CC87C2BD3C1258089004AF9B5/%24File/1061-001.pdf.
Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, druk nr 1016, Sejm VIII kadencji, https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/53FA7CE6D4F61375C1258076004E0921/%24File/1061.pdf.
Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2014.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2025 Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych