Słowa kluczowe
sztuczna inteligencja
dyrektywy wymiaru kary
badania aktowe
nietrzeźwość
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony próbie weryfikacji założeń systemu sędziowskiej dyskrecjonalności. Podstawą prowadzonych rozważań są wyniki badań aktowych przeprowadzonych na próbie 831 spraw karnych z zakresu prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości. Na ich podstawie autor wysuwa propozycje automatyzacji procesu wymierzania kary lub wsparcia procesu orzekania oparte na architekturze sztucznej inteligencji.
Bibliografia
Aini G., A Summary of the Research on the Judicial Application of Artificial Intelligence, „Chinese Studies” 2020, vol. 9, https://www.scirp.org/journal/paperinformation?-paperid=98503.
Barry B.M., How Judges Judge. Empirical Insights into Judicial Decision-Making, Nowy Jork 2021.
Bojar A., Wprowadzanie technologii informatycznych – wyzwania dla wymiaru sprawiedliwości, w: Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania. Odpowiedzialne zarządzanie w warunkach kryzysu, red. J. Bis, M. Bojar, J. Witkowski, A. Żelazna, Lublin 2021.
Brown T.G., Statman A., Sui C., Public Debate on Facial Recognition Technologies in China, „MIT Case Studies in Social and Ethical Responsibilities of Computing” 2021, https://mit-serc.pubpub.org/pub/public-debate-on-facial-recognition-technologies-in-china/release/1.
Czarnecki P., Kontrowersje wokół wyznaczania sędziów w sprawach karnych na tle zasady uczciwego procesu, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007, z. 1.
Daszkiewicz K., Wiodące kierunki nowelizacji Kodeksu karnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1982, nr 4, https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/42dd43ae-9107-4126-adb8-e1ba2bc4fe2c/content.
Dworkin R., Judicial Discretion, „The Journal of Philosophy” 1963, vol. 60, no. 21.
Estonia does not develop AI Judge, komunikat estońskiego Ministerstwa Sprawiedliwości z 16 lutego 2022 r., https://www.just.ee/en/news/estonia-does-not-develop-ai-judge.
Freeman Engstrom D., Ho D.E., Algorithm Accountability in the Administrative State, „Yale Journal on Regulation” 2020, nr 37, https://openyls.law.yale.edu/server/api/core/bitstreams/4fb0e900-266c-4387-b8a6-7270a68e3850/content.
Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2023.
Gronkowska B., Jeż-Ludwichowska M., Noskowicz K., Postępowanie nakazowe w świetle praktyki, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1989, nr 3, https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/4c22548a-ed3b-47bb-b6a-7-997053a0336b/content.
Herz C., Striving for Consistency: Why German Sentencing Needs Reform, „German Law Journal” 2020, vol. 21, https://www.cambridge.org/core/journals/german-law-journal/article/striving-for-consistency-why-german-sentencing-needs-reform/A6D-57CFAE677C0A5657B41C6A2C7FCAB.
Isaacs N., The Limits of Judicial Discretion, „Yale Law Journal” 1923, t. 34, no. 4, https://www.jstor.org/stable/pdf/788817.pdf.
Jagielski M., Niedużak M., Publiczna dostępność orzeczeń sądowych, Warszawa 2010, https://for.org.pl/upload/Nowy_Wymiar_Sprawiedliwosci/Raport_Publiczna_dostepnosc_orzeczen_sadowych.pdf.
Jodłowski J., Postępowanie mandatowe – wątpliwości konstytucyjne, „Palestra” 2008, nr 1–2.
Kaczmarek T., Ogólne dyrektywy wymiaru kary w teorii i praktyce sądowej, Wrocław 1980, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/1-2-2008.
Kaplan A., Haenlein M., Siri, Siri in my Hand, who ‘s the Fairest in the Land? On the Interpretations, Illustrations and Implications of Artificial Intelligence, „Business Horizons” 2019, nr 62 (1).
Kisiel J., Konstytucyjność algorytmicznego wymierzania kary w prawie karnym w Polsce, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2021, z. 3.
Konarska-Wrzosek V., Dyrektywy wyboru kary w polskim ustawodawstwie karnym, Toruń 2002.
Kwiatkowski Z., Wyznaczanie składu orzekającego w składach karnych, „Problemy prawa karnego” 2018, t. 2 (28), https://www.researchgate.net/publication/351552891_Wyznaczanie_skladu_orzekajacego_w_sprawach_karnych/fulltext/63cadfb06fe-15d6a57344038/Wyznaczanie-skladu-orzekajacego-w-sprawach-karnych.pdf.
Leszczyński L., Dyskrecjonalność a jednolitość stosowania prawa. Rola argumentu per rationem decidendi, w: Dyskrecjonalność w prawie, red. W. Staśkiewicz, T. Stawecki, Warszawa 2010.
Lippert-Rasmussen K., Algorithm-Based Sentencing and Discrimination, w: Sentencing and Artificial Intelligence, red. J. Ryberg, J.V. Roberts, Oxford 2022.
Łukowski W., Zastosowanie sztucznej inteligencji i automatyzacja czynności jako etap informatyzacji wymiaru sprawiedliwości, w: Nowoczesne technologie. Szansa czy zagrożenie dla funkcjonowania przedsiębiorców w obrocie prawnym i postępowaniach sądowych, red. A. Kidyba, A. Olejniczak, Warszawa 2022.
Melezini M., Ustawowy a sądowy wymiar kary, w: System prawa karnego. Tom V. Nauka o karze. Sądowy wymiar kary, red. T. Kaczmarek, Warszawa 2017.
Montesquieu, O duchu praw, Warszawa 1927.
Mucha A., Diagnoza przestępczości osadzonej dla Krakowa Krowodrzy na podstawie analizy akt sądowych, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia
Sociologica” 2016, r. VIII, vol. 2, https://oldifis.up.krakow.pl/studia_sociologica/images/SS_VIII_2/Agnieszka%20Mucha.pdf.
Niesiołowski J., Zeidler K., Dyskrecjonalność władzy sędziego a praktyka stosowania prawa, w: Dyskrecjonalność w prawie, red. W. Staśkiewicz, T. Stawecki, Warszawa 2010.
Nor V., Dzyndra M., The Concept of Judicial Discretion in Criminal Proceedings, „Wrocławsko-Lwowskie Zeszyty Prawnicze” 2015, nr 66, https://repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/133103/edition/122457/the-concept-of-judicial-discretion-in-criminal-proceedings-nor-vasil-dzindra-mar-ana.
Oliwa M., Sprawiedliwość w aspekcie dyskrecjonalnej władzy sędziego, „Probacja” 2021, nr 1, https://probacja.com/article/148937/pl.
Orfin A., Sprawność postępowania karnego a jego koszty, Warszawa 2020.
Porębski A., Looking for the Right Paths to Use XAI in the Judiciary. Which Branches of Law Need Inherently Interpretable Machine Learning Models and Why?, Joint Proceedings of the xAI 2024 Late-breaking Work, Demos and Doctoral Consortium, CEUR-WS.org, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4995961.
Regoli R.M., Hewitt J.D., Exploring Criminal Justice, Jones & Barlett Publishers 2008.
Ryberg J., Sentencing and Algorithmc Transparency, w: Sentencing and Artificial Intelligence, red. J. Ryberg, J.V. Roberts, Oxford 2022.
Sanetra W., Jednolitość orzecznictwa jako wartość sądowego stosowania prawa i rola Sądu Najwyższego w jej zapewnieniu, „Przegląd Sądowy” 2013, nr 7–8.
Skorupka J., O sprawiedliwości procesu karnego, Warszawa 2013.
Sourdin T., Judges, Technology and Artificial Intelligence. The Artificial Judge, Cheltenham–Northampton 2021.
Stępniak P., Cykle represyjności w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej i Unii Europejskiej a populizm, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2009, nr 2, https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/ad4e3c26-ef62-417c-b5ee-5ddcb47fff8e/content.
Szumiło-Kulczycka D., Covid-19 Pandemic and Criminal Proceedings in Poland, w: Impact of the COVID-19 Pandemic on Justice System, red. K. Gajda-Roszczynialska, Göttingen 2023, https://www.vr-elibrary.de/doi/pdf/10.14220/9783737015820.405.
Turalska M., Relacje między dyrektywami wymiaru kary z art. 53 k.k. w kontekście możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji przy wymierzaniu kary w procesie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2023, nr 10, https://www.gov.pl/attachment/e7e48ccf-9d-01-409a-83e2-f3463d4dcfe5.
Weidong J., The change of Judicial Power in China in the Era of Artificial Intelligence, „Asian Journal of Law and Society” 2020, nr 7, https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridge-core/content/view/374DE8EEEB28405CAE5CD3C7D8CFAD78/S2052901520000376a.pdf/the-change-of-judicial-power-in-china-in-theera-of-artificial-intelligence.pdf.
Wojciechowski B., Dyskrecjonalność sędziowska. Studium teoretycznoprawne, Toruń 2004.
Wróblewski J., Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1972.
Zawłocki R., Traktat o złej sprawiedliwości, Warszawa 2024.
Zontek W., Dyskrecjonalność sędziowska jako mechanizm sprawowania wymiaru Sprawiedliwości w sprawach karnych (zarys teoretyczny), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2021, z. 4.
Zou C., Achievements and Prospects of Artificial Intelligence Judicature in China, „Chinese Studies” 2023, nr 11, https://www.scirp.org/journal/paperinformation?paperid=120103.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2025 Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja